Artikeller ve Nesneler (Belirtençat or Objuler)

Artikel, Türk dillerinde bulunmayan, Almanca ve İngilizce gibi dillerde bulunan yapıdır. Al Bakiyye yapay dili gibi BKray yapay dilinde de artikel mevcuttur. Cinsiyet değil, işlev ve yapı nitelendirmesi için kullanılır.

Artikeller:

Artikel

Örnek

Türkçe

Açıklama ve Özellik

Ya - Ye

Ya Adam

Bilinen, tanınan insan

Bilinen, tanınan herkesçe tanınabilen isimleri betimler.

Lâ - Lê

Lâ Adam, Lê Elem

Bilinmeyen, herhangi bir insan

Tanınmayan, herhangi, sıradan isimleri betimler

El - Al

El Adam

Önemli, bahsedilen insan

Bilinen ve özel olan, önem arz eden, kendisine özgü yapısı ile bilinir olan isimleri betimler.

Ey - Ay

Ey Adam

Vugulanılan, tanıtılmak istenen, eylemin asıl mucidi olduğu belirtilmek istenen insan

Ululaştırılan, dikkat çekilen, tanıtılmaya çalışılan, vurgulanan isimleri betimler.

Ol

Ol Adam

Bilinmeyen, sadece duyulan ve olduğu bile meçhul olan insan

Bilinmeyen, görülmeyen ve sadece duyulan veya okunulan isimleri betimler.

iy / -riy / -siy

Adamıy

Nesnel yapıya sahip olan belirli insan

Herhangi belirli bir ismi ve onun nesnel halini betimler. Mana olarak daha çok "ya-ye" artikeli gibi olup, diğer artikellerden farklı olarak isimlerin sonunda ve bitişik kullanılır.

Lil

Lil Türkña

Ulus belirtme artikeli

Ulus isimlerinde yalnızca kullanılan artikeldir.

*”-iy, -siy veya -riy” hariç diğer artikeller isimlerle birleşmezler.

Artikellerin değişimi yoktur. Sabit yapıdadır ve zaman vb. etkilemez.

Örnek:           Hekim, bana bir şifa bul. Derdime derman olan ilacı ver.

Al Bakiyye:   Ya Sağuman, bol mine ber lê İmgung! Ber mine sağung olwan Emgi!

Vurgulama Tonlama: Bazı özel isimlerde ünsüz çiftlemesi olacak şekilde de artikel dönüşümü yapılabilir. El-Al artikellerinde kullanılabilir;

Rab: El Rab   =          Er Rab

Barq: El Barq =         Eb Barq

*Not: Bu yöntemle artikel kullanımı için ismin ünsüz harf ile başlaması gerekir. Ünlü harf ile başlayan isimlerde bu yöntem kullanılmaz.

Belirsiz Artikeller: “Bir, bazı, kimi…” vb. belgisiz sıfatlar belirsiz artikellerdir.

TR:     Bir kedi

EN:     a cad

DE:     eine Katze

BK:     Ber Pisi (Б ПI)

Nesneler, 2 şekilde kullanılır; Belirli ve belirsiz. Her ikisini de artikel durumu belirler. Artikel kullanılmayıp “sayı, sıfat” vb. kullanıldığında belirsiz olur. Artikelin özelliğine göre belirli-belirsiz yapı kazanır.

Belirtili Nesne:          Min wurde okuerti ya Betik. (Kitabı okudum.)

                                    Min werde görtaç Betikiy. (Kitabı göreceğim.)

Belirtisiz Nesne:       Min wurde okuerti ber Betik. (Kitap okudum.)

                                    Min werde görtaç ol Betik. (Kitap göreceğim.)

Yorumlar

Popüler Yayınlar