Artikeller ve Nesneler (Belirtençat or Objuler)
Artikel, Türk dillerinde bulunmayan, Almanca ve İngilizce gibi dillerde bulunan yapıdır. Al Bakiyye yapay dili gibi BKray yapay dilinde de artikel mevcuttur. Cinsiyet değil, işlev ve yapı nitelendirmesi için kullanılır.
Artikeller:
Artikel |
Örnek |
Türkçe |
Açıklama
ve Özellik |
Ya - Ye |
Ya Adam |
Bilinen, tanınan insan |
Bilinen, tanınan herkesçe tanınabilen isimleri betimler. |
Lâ - Lê |
Lâ Adam, Lê Elem |
Bilinmeyen, herhangi bir insan |
Tanınmayan, herhangi, sıradan isimleri betimler |
El - Al |
El Adam |
Önemli, bahsedilen insan |
Bilinen ve özel olan, önem arz eden, kendisine özgü yapısı
ile bilinir olan isimleri betimler. |
Ey - Ay |
Ey Adam |
Vugulanılan, tanıtılmak istenen, eylemin asıl mucidi
olduğu belirtilmek istenen insan |
Ululaştırılan, dikkat çekilen, tanıtılmaya çalışılan,
vurgulanan isimleri betimler. |
Ol |
Ol Adam |
Bilinmeyen, sadece duyulan ve olduğu bile meçhul olan
insan |
Bilinmeyen, görülmeyen ve sadece duyulan veya okunulan
isimleri betimler. |
iy / -riy / -siy |
Adamıy |
Nesnel yapıya sahip olan belirli insan |
Herhangi belirli bir ismi ve onun nesnel halini betimler.
Mana olarak daha çok "ya-ye" artikeli gibi olup, diğer artikellerden
farklı olarak isimlerin sonunda ve bitişik kullanılır. |
Lil |
Lil Türkña |
Ulus belirtme artikeli |
Ulus isimlerinde yalnızca kullanılan artikeldir. |
*”-iy, -siy veya -riy” hariç diğer artikeller isimlerle
birleşmezler.
Artikellerin değişimi yoktur. Sabit
yapıdadır ve zaman vb. etkilemez.
Örnek: Hekim,
bana bir şifa bul. Derdime derman olan ilacı ver.
Al
Bakiyye: Ya Sağuman, bol mine ber lê İmgung!
Ber mine sağung olwan Emgi!
Vurgulama
Tonlama: Bazı özel
isimlerde ünsüz çiftlemesi olacak şekilde de artikel dönüşümü yapılabilir.
El-Al artikellerinde kullanılabilir;
Rab:
El Rab = Er Rab
Barq:
El Barq = Eb Barq
*Not: Bu yöntemle artikel kullanımı için
ismin ünsüz harf ile başlaması gerekir. Ünlü harf ile başlayan isimlerde bu
yöntem kullanılmaz.
Belirsiz
Artikeller:
“Bir, bazı, kimi…” vb. belgisiz
sıfatlar belirsiz artikellerdir.
TR: Bir
kedi
EN: a
cad
DE: eine
Katze
BK: Ber
Pisi (Бર П≾I)
Nesneler, 2 şekilde kullanılır;
Belirli ve belirsiz. Her ikisini de artikel durumu belirler. Artikel
kullanılmayıp “sayı, sıfat” vb.
kullanıldığında belirsiz olur. Artikelin özelliğine göre belirli-belirsiz yapı
kazanır.
Belirtili
Nesne: Min wurde okuerti ya Betik. (Kitabı
okudum.)
Min
werde görtaç Betikiy. (Kitabı göreceğim.)
Belirtisiz
Nesne: Min wurde okuerti ber Betik. (Kitap
okudum.)
Min werde görtaç ol Betik. (Kitap göreceğim.)
Yorumlar
Yorum Gönder