ANLATIM TÜRLERİ
Cümlede Tevil - Yorumlama (Tevilet el Sözlem)
Ana cümlenin yorumlanmasını, ek
görüş belirtilmesini sağlayan anlatım türüdür. Tanıtım ve ek görüş belirtme
amacıyladır. Kanıt ve ispat zorunluluğu yoktur.
“kio,
aşaran, bêle, hemfi”
bağlaçları ile yapılır. … ana cümle, kio + tevil cümlesi.
Örnek-Emsal:
TR: Yine masa üzerindeydi mektuplar,
üstelik aylarca okumadığı mektuplardı bunlar.
BK: Gêne el Zarf-idamlaat ist un lâ Yudruk, kio nar okuerti ayenja olwan el Zarf-idamlaat.
Sözce (Türetek & Sözî)
Kök sözcükler ve Türetek formları
kullanılarak yeni-özgün sözcük üretme-türetme yöntemidir. Türetme ekleri, yapı
ve relatifler, tamlamalar ve sesler kullanılarak sözlükte var olmayan farklı
nitel sözcük türetilebilir.
Örnek-Emsal:
Sözlükte
mevcut olan sözcükler: Yeşelînemiş
(Manav), Kirineşhane (Market), kâr (İşlev yapımcı eki)
Türetilen
Sözcük: Yeşelînemişkirineşhanekâr
(Sebze-Meyve satış market sorumlusu.)
Açıklamalık (el Şerx-iolunç)
“Şerxayan,
ayan, şerh’, kezâ” bağlaçları kullanılarak ana cümleden sonra açıklama
belirtme durumudur. Ana cümleden sonra açıklamalık bağlacı kullanılıp 2 nokta
konulduktan sonra açıklama cümlesi işlenir.
TR: Mavi elbise giyinmiş bir bebekti.
Açıkça erkek çocuğu olduğu anlaşılıyordu.
BK: Ol ist ber Bala kio wurde geyerti
ay Kökgeyu ayan: ol ist lâ Oğul.
Devriye (Gezung)
“Kezâ”
bağlacı kullanılarak bir konu anlatımında aniden farklı bir konuya tek cümlede
geçme ve değinme durumudur. “Kezâ”
bağlacından önce noktalı virgül (;) kullanılıp, sonrasında doğrudan devriye
cümlesi tek nokta dahili-tek cümle formunda kullanılır. … ana cümle; kezâ …
(Gezung Sözbet)
TR: Bu sabah yine onu
rüyamda gördüm; hani her sabah görmek ister ama göremem, görünce konuşamam ve
deli-divaneye dönerim de “ah” çeker yanarım ya, işte onu gördüm yine.
BK: Bu ayılgâh genê wurde min yulerti lâ ol minin ya Mavfi; kezâ es min göra olıy er ayılgâh ajer nar ken göra, sureb göramin ken nar min aytata or war min joawa tum “aah” têmin mi war min çoğing. Min wurde yulerti genê olıy.
Şiirsellik (Usûlîhat)
Duygu
ve düşüncelerin şiirsel ve ezgisel anlatım durumudur. Ses, kaide, ritim, kafiye
vb. uyarmalar yapılarak cümle anlatımı sağlanır. Ayrıca bazı tonlama işaretleri
de bulunur.
! = Hitabet
ve emir
? = Okur
ve dinleyiciye soru sorma, düşündürme
* = Açıklama
cümlesi, ek bilgilendirme
,, = İkileme,
sözcük veya cümlenin iki kez tekrarlanması
^^ = Uzatım
Usûlîhat anlatımlarında bol miktarda
emoji, logo, ifade, işaret, ikon vb. görsel materyal kullanılabilir. Farklı
alfabe ve yazım sistemlerinden süsleme, hat sanatı ve kaligrafi betimlemeleri
yapılabilir.
Yorumlar
Yorum Gönder