Al Bakiyye Dilinde İsimler (Aden)
Not: Latin kökenli tüm alfabelerde tüm artikel alan isimlerin ilk harfi büyük yazılır. Diğer alfabelerde böyle bir kural geçerli değildir.
2 tür isim vardır; Özel isim ve Cins
isim. Bunların tekil, çoğul, çekimli ve çekimsiz yapıları vardır. Al Bakiyyeda
tüm isimler artikellerle kullanılabilecek ve fiil görevi üstlenebilecek
yapıdadır. Yazar ve anlatıcı anlatım tarzına uygun artikel seçebilir. İsimler
diğer yapay diller gibi belli harf veya eklerle bitecek diye bir kaide yoktur.
Çeşitli yöntem ve özelliklerle çok sayıda isim barındırmaktadır.
Dişilik
– Erillik / Cinsiyet Belirtme
Cinsiyet ayrımı bulunmaz. İsimlerin cinsiyeti 3 şekilde
belirtilebilir;
-
Sıfatlarla,
-
Özel
isimlerle,
-
Eklerle:
Dişilere “e”, “çe” or “che” getirilir.
Müdür: Zaysan, Zaysane / Kral: Han- Hançe
İsim
cümlelerinde yardımcı fiiller: “İst” ve “dır”.
Birleşik İsimler
İki ayrı isim ek almadan birleştirilir; Çocukevi: Balabarq / Bilgisayar: Bilkusaygaç
Çoğul İsimler (Adenelçoğul)
Çoğul yapma ekleri:
1.
-ler, -lar : Adamlar
(İnsanlar)
2.
–at : Algazgırat (Hayvanlar topluluğu)
3.
–gêân :
Adamîgêân ( İnsanlar) Bir nesil-soy
devamcılarını daha çok belirtir ama normal isimler için de kullanılabilir.
- Türkgêân (Türkler)
- Cermengêân (Almanlar)
4.
–eyn : Çarağayn (Ayakkabılar) Daha çok çift
olan isimler için kullanılır.
5.
-en, -in : Barqen
- Evler
İsmin Halleri (Adın Yağdayen)
Yalın Hal |
- |
Ya Barq |
Ev |
Belirtme (i) |
iy, siy, riy |
Barqiy |
Evi |
Yönelme (e) Aynı ünlü olursa araya “ğ” gelir. |
a – e (ğa) |
Ya Barqa |
Eve |
Bulunma (de) |
fi |
Ya Barqfi |
Evde |
Ayrılma (den) |
fin / fik |
Ya Barqfin |
Evden |
İlgi (in/ın) |
ın - in |
Ya Barqın |
Evin |
İlgi - nın |
řiy |
Ya Řiybarq |
Evin |
Vasıta (yla) |
len - lan |
Ya Barqlan |
Ev ile |
Dişil |
e, -çe |
Mutetmene. Ulça |
Bayan Öğretmen. Kız evlat |
Çoğul |
ler, -lar, -en, |
Mutetmenler, Mutetmenen |
Öğretmenler |
Çoğul |
gêân |
Mutetmengêân |
Öğretmen Nesilleri, Öğretmen oğulları |
Çoğul Topluluk |
at |
Algazgırat |
Hayvanlar topluluğu |
Çoğul Çift |
eyn |
Çarağayn |
Ayakkabılar (Çift) |
Soy-Kök |
î |
Mutetmenî, Çomraî, Türkî, Tüğükî |
Öğretmen soyundan, Tahta-Kereste, Türk soyu, Tarihî |
Kavuşma Sıfat |
up |
Barqup, kutup, Bilkuup, Başarup |
Evli,mutlu, Bilgili, Başarılı |
Ait Olma |
ânê |
Mutetmenânê, Okulânê, Minânê, Bargânê, Uçmağânê |
Öğretmene ait-dahil, Okula ait, Bana ait (Benimki),
Evinki, Cennetinki |
Bir Yere Ait Olma |
yal |
Cermenyal, Erzurumyal, |
Almanyalı, Erzurum'lu |
Yer-Aitliği |
iyye |
Mutetmeniyye, Türkiyye, Cermeniyye |
Öğretmene ait yer, Türk'e ait yer, Alman'a ait yer |
Yaşanılan Yer Aitliği |
astan |
Mutetmenastan, Tatarastan, Türkastan |
Öğretmenin yaşadığı yer. Tatarların yaşadığı yer, Türkün
yaşadığı yer. |
Mekân Aitliği |
ya |
Mutetmenya, Umsurya, Cermenya |
Öğretmen ülkesi, Ütopya (Hayali Ülke) Alman ülkesi |
Toprak Parçası Aitliği |
land |
Mutetland, Cermenland |
Öğretmen yurdu, Alman yurdu |
Yer-Mekân: Bulunma |
yut |
Imrazyut, Kobruyut, Baryut |
Hastane, Depo, Barınak |
Yer-Mekân: İşlenme |
hane |
Mutethane, Betikhane |
Dershane-Okul, Kütüphane |
Eylem Yeri |
tay |
Çamratay, Savaştay, Azıtay, Bağtay, Oruçtay |
Orman, Savaş meydanı, Şeytan çağırma yuvası, Balo, İftar
Ziyafeti |
Olumsuzluk: İstenmeme |
Ñâ |
Ñâmutetmen, Ñâmenler, Ñâhoş, Ñâsev, Ñâçuk! |
İstenmeyen öğretmen, İstenmeyen insanlar, hoşlanılmayan,
sevilmeyen, Çıkma! |
Olumsuzluk: Eksiklik |
jıg |
Mutetmenjıg, Araybajıg, Kutjıg |
Öğretmensiz, Arabasız, Mutsuz |
Olumsuz: Ters Eylem |
bi |
Bimutet |
Öğretmesiz, Biuğma, Bihoş |
Olumsuz: Karşıt-Zıt |
anti- |
Antimutetmen, Antiislam |
Öğretmen karşıtı, İslam karşıtı |
Dışında Olma |
gayřiy |
Gayřiymutetmen, Gayřiyhegget, Gayřiyislamdekmen |
Öğretmen dışında, Gerçek dışı |
Yanlış-Hata |
yan |
Yanmutet, Yanunert |
Hatalı öğretmek, Yanlış anlamak |
Harici Olma |
haricen |
Haricenmutetmen, Haricenbetik |
Öğretmen harici, Kitap harici |
Dışı Olma |
İm |
İmtormu, İmtöre |
Hayat dışı, Yasa dışı |
Korku |
gorbi |
Yürgügorbi, Uçgorbi, Elsegorbi |
Yükseklik korkusu, Uçma korkusu, Sosyal fobi |
Kab-Çanta |
ğa |
Parayğa, Yaznançğa, Betikğa, Malğa |
Cüzdan, Kalemlik, Kitaplık, Poşet |
Eylem Yapan |
men |
Mutetmen, Kulutmen |
Öğretmen, Köle |
Eylemsel Nitelik |
mend |
Mutetmend, Savaşmend |
Öğretme kabiliyeti olan kişi, Eli silah tutan kişi |
Eylem Uzmanı |
kâr |
Mutetkâr, Yapıtkâr |
Öğretim uzmanı-usta öğretici, Sanatkar |
Eylemci |
ğan |
Mutetğan, okuğan |
Öğreten, okuyan |
Yapımcı |
ar, er |
Muteter, Yazar |
Öğretici, Yazar |
Uğraşıcı |
jı |
Mutetkjı, Satjı |
Öğretici, Satıcı |
Erişken-Uzman |
can |
Bilcan, Wetcan, Tancan |
Bilge-bilgin, Yetkin, Tanık |
İlgililik |
dar |
Mutetdar, Kökençdar, Gökelemdar |
Öğretmekle ilgilenen, Etimoloji iele ilgilenen, Astronomi
ile ilgilenen |
Dileyen: |
enşa |
Enşamin, Enşaallah |
Ben dilerim, Allah diler |
Dileyen: |
meşa |
Meşamiz, Meşailteber |
Dilersem, Vali dilerse |
Fazla Meyil |
gend |
Çıkgend, Girişgend, Konaşgend |
Çıkmaya meyilli, Girişken, Konuşkan |
Kusursuzluk |
Sûbhaynû |
Sûbhaynûmutetmen, Sûbhaynûbarq, Sûbhaynûadam |
Kusursuz öğretmen, kusursuz ev, kusursuz adam |
Usul-Tarz |
alâ |
Alâmutetmen, Alâtürk |
Öğretmen tarzı, Türk usulü |
Eylemsel Zaman |
gâh |
Mutetgâh, sehergâh |
Ders vakti, Seher vakti |
İşleme Zamanı |
leyn |
Mutetleyn, Okşayleyn, |
Öğretim vakti, Akşam vakti |
Sürdürme-Devam |
ber |
Berokşay, berbetik |
Akşamın devamı, kitabın devamı |
Sıralama |
ng |
Bereng, Keyeng |
Birinci, İkinci |
Felsefi Bilimsel |
nç |
Kökenç, İnanç, Günenç, Ukumenç, Ağınç, Gizlenç |
Etimoloji, İnanç, Kronoloji, İdeoloji, Psikoloji,
Elektrik, Mahremiyet |
Uysal-Uygun |
jıl |
Barqjıl, Adamjıl |
Evcil, İnsancıl |
Kavramsal-Bilim |
sal, sel |
Barqsal, Tilsel, Ketsel, Doğelemsel, Sayızsal |
Evsel, Dilsel, Kimyasal, Fizik, Matematik |
İzm-Felsefi Düşünce |
wûs |
Atamalwûs, Elselwûs, Sofiwûs, Türkwûs, İslamwûs |
Kapitalizm, Sosyalizm, sofizm, Türkçülük, İslamcılık |
Yöntemsel Bilim |
iyat |
Mutetmeniyat, İslamiyat, Eseriyat, Adamiyat, Türkiyat |
Öğretmenlik adabı, İlahiyat, Eser ilmi, Biyoloji,
Türkoloji |
Soyut Bilim |
taj |
Anıztaj, Elseltaj, İgetaj, |
Mitoloji, Sosyoloji, Ruh Bilimi |
Somut Bilim |
elem |
Gökelem, Yerelem, Tıpelem |
Astroloji-Astronomi, Arkeoloji, Tıp |
Araç-Gereç |
gaç, geç |
Süzgeç, Barıngaç, Yatgaç, Bilkusaygaç, |
Süzgeç, Pansiyon, Yatak, Bilgisayar |
Kılıf-Alet-Parça |
lok, luk |
Başlok, Sulok, Damğaluk, Sözlök |
Başlık, Suluk, Alfabe, Sözlük |
Parça-Küçültme |
cux |
Mutetmencux, Sözcux, Taşcux |
Stajyer, Sözcük, Çakıl |
Üvey-El Gariplik |
laç |
Analaç, Atalaç, Ağalaç, Balalaç, Ullaç |
Üveyanne, üveybaba, üveyabi, üveyçocuk, üvey evlat |
Yavru |
zade |
Asgırzade, Kapgırzate, Mehmetzade, Çomrazade |
Aslan yavrusu, kaplan yavrusu, Mehmet'in oğlu, Ağaç fidanı |
Yandaş-Fanatik |
daş |
Mutetmendaş, Yurtdaş, Cermendaş, Fenerbahçedaş |
Öğretmen sever, Yurt sever, Alman hayranı, Fenerbahçe
hayrafı-fanatiği |
Benzeşmek |
gil |
Mutetmengil, Algazgırgil |
Öğretmenleşmek, Hayvanlaşma |
Benzeş-Yansı-Savunucu |
dek |
Türkdek, İslamdek, Baladek, Akdek, Atamaldek, Elseldek,
Sofidek, Nurdek, Hırdek, Vızdek |
Türkçü, İslamcı, Çocuksu, Beyazımsı, Kapitalist,
Sosyalist, Sofi, Işıltı, Hırıltı, Vızıltı |
7 Temelli İsmin Hâlleri Ek Form Tablosu
Kök İsim: Çomra (Ağaç)
Ön Artikel |
Son Artikel |
Artikelsiz |
Edat + Artikel |
Relatif |
Olwan |
|
Yalın |
Lâ Çomra |
Çomraiy |
Çomra |
Ol kio Çomra |
Ol olwan Çomra |
|
Belirme (i) |
Lâ Çomrasiy |
Çomrariy, Çomrasiy,
Çomraiy |
Çomraiy |
|||
Yönelme (e) |
Lâ Çomrağa |
Çomraıya |
Çomrağa |
Zu lâ Çomra / Tu lâ
Çomra |
Çomra kio foran. |
Foran olwan Çomra |
Bulunma (fi) |
Lâ Çomrafi |
Çomraiyfi |
Çomrafi |
in Çomra, Efi Çomra |
Çomra kio zeşbol |
Zeşbol olwan Çomra |
Ayrılma (fin) |
Lâ Çomrafin |
Çomraiyfin |
Çomrafin |
Çomra kio goldir |
Goldir olwan Çomra |
|
İlgi (nın, řiy) |
Lâ Řiyçomra / Lâ
Çomranın |
Řiyçomraiy Çomraiynın |
Çomranın / Řiyçomra |
|||
Vasıta (len) |
Lâ Çomralen |
Çomraiylen |
Çomralen |
Mit lâ Çomra / Wit lâ
Çomra |
Çomra kio vaslam |
Vaslam olwan Çomra |
Yorumlar
Yorum Gönder