Al Bakiyye Dilinde Fiiller (Eyleven)

Yardımcı Fiiller (Betlem)

İsim cümleleri için “ist” ve “dır”,

Fiil cümleleri için de “war” kullanılır.

1-Geniş-Şimdi	2-Geçmiş	3-Gelecek	Olumsuz	Açıklama
war	wurde	worden	nar	Fiil öncesi ayrı
ist	ist	ist	değel	Fiil öncesi ayrı
dır	erti	imiş	değel	Fiil sonrası bitişik

Fiil Çekimleri (Jalbuat-ieylev)

Kök Fiil: Gör

Tür	Formül	Al Bakiyye	Türkçe
Kök Fiil		Gör	Gör
Mastar	Zu/tu + Kök	Zu gör	Görmek
Pasif	Zeş+Kök	Zeşgör	Görülmek
Dönüşlü	Kök+aw (aw, ew)	Göraw	Görünmek
Birine gördürmek	Kök+tum	Görtum	Gördürmek (Göstermek)
Birine gördürtmek	Ge+Kök+tet	Gegörtet	Gördürtmek (Göstertmek)
İsim Hali	Kök+ma	Görme	Görme
Emir	Kök+!	Gör!	Gör
Olumsuz Emir	Ñâ+Kök	Ñâgör!	Görme
Dileksi	Kök+ay	Göray	Görse
Geniş Zaman	Kök+a	Göra	Görür
Şimdiki Zaman	kök+řiy	Görřiy	Görüyor
Dili Geçmiş Zaman	kök+erti	Görerti	Gördü
Mişli Geçmiş Zaman	kök+miş	görmiş	Görmüş
Gelecek Zaman	kök+taç	görtaç	Görecek

Fiil Ekleri ve Halleri (Eylev Ekat or Yağdayen)

Anileşme Kipi	… ña …	Çukñaçuk, Yazñayaz	Çıkar çıkmaz, Yazaryazmaz
Geniş Zaman	a	Min war çuka	Çıkarım
Aşağı Eylem	asřiy	çukasřiy	aşağı doğru inme
Dönüşlülük Kipi	aw	Yıkaw, Turaw	Yıkanmak, Arzulanmak
Şart-Dilek Kipi ve Yapısı	ay	Çukay, BKray, Günnuray	Çıksa, Özgür olmayı istemek, Günün aydın olmasını arzulamak
Beraber Eylem	co	Comutet, Coseyr	Beraber öğretmek-Öğretelim, Beraber seyretmek
Mastar	en	Çuken, Gören, Uçen	Çıkmak, Görnek, Uçmak
dili Geçmiş Zaman	erti	Min wurde çukerti	Çıktım
Özüne Etim	et, ar, er	Çuket, Wetet, Pişet	Çıkarmak, Yetirmek
Kaçınma Kipi	evite	Çukevite, Wetevite, Sevevite, Görevite	Çıkmaktan kaçınmak, Yetmekten kaçınmak, Sevmekten kaçınmak, Görmekten kaçınmak
Edilgen Yaptırtma	ge…tet	Geçuktet	Çıkarttırmak
Hayvanlar	gır, gir	Asgır, Kapgır, Kuçgır, Çabakgır, Yılgır, Mengir	Aslan, kaplan, kuş, Balık, Yılan, Binek hayvanı
Ezelden Ebed Kipi	ing	Min war seving	Severim, seviyorum, aşığım
Tezlik Kipi	iver	çukıver, Wetiver,	Bir celsede çıkmak
Çıktı Ürün	jak	Mutetjak, Yakjak	Öğretim materyali, Yakacak
Ana Ürün	ku	Mutetku, Verku, Tanku, Yapku, Çukku, Wetku	Öğreti, Vergi, Tanıt, Yapıt, Çıktı, Yetki
Kullanma	kul	Araybakul, Urayvaslamkul	Araba kullanma, Tramvay kullanmak
Fiil-İsim	lam	Mutetlam, Görlam, Araylam, Dizlam	Öğretme-Öğretim, Görme-Görme, Arama, Dizme-Dizilim
Fiil İsim	ma, me	Çukma, Görme,	Çıkma, Görme
Çıkmış ürün	miş	Mutetjak, Geçmiş	Öğretilmiş materyal-müfredat, geçmiş
mişli Geçmiş Zaman	miş	Min worde çukmış.	Çıkmışım
Birlikte Eylem	mu	Muçuk, Mugör, Musöz, Muuğr, Mual	Çıkışmak, Görüşmek, Sözleşmek, Uğraşmak, Alışmak
Üzerinde Olmak	ol	Çukol, Wetol	Çıkma işleminde bulunmak, Yetme işinde olmak,
Tekrar Kipi	re	Reçuk, Regör, Real, Remax	Tekrar çıkmak, Tekrar görmek, Tekrar almak, Tekrar yapmak
Şimdiki Zaman	řiy	Min war çukřiy	Çıkıyorum
Gelecek Zaman	taç	Min werde çuktaç	Çıkacağım
Edilgen Yaptırma	tum	Çukartum	Çıkartmak
Eylemin Ürünü	u, ıy, iy	Çuku, Wetu, Yazu, Dıyu, Zöriy	Çıktı, Yeti, Yazı-metin, Bulgu, Duyu, Sürü
Özgün Ürün	ung	Mutetung, Satung, tanung, seçung, alung, yapung, sevung, Tarung, Tövung	Öğretim, Satım, tanım, seçim, alım, yapım, sevim, Ziraat, Merkez
Şart-Koşul Kipi	us	Çukus	Çıksa
Fiil-İsim	ut	Yaşut, Anut, Yakut, Tençut	Yaşıt, Anıt, Yakıt, Ölçüt
Araç Oluşturma	vaslam	Mutetvaslam, Okulvaslam	Öğretim aracı, Okul servisi,
Yalın Kök	x	Çuk, Yap, Uç	Çık, Yap, Uç
Emir Kipi	x	Çuk! Max!	Çık!, Yap!
Yukarı Eylem	yukřiy	çukyukřiy	Yukarı doğru çıkma
Pasif-Edilgen Kipi	zeş	Zeşçukar	Çıkarılmak
Mastar (Edat)	zu, tu	zu Çuk, tu Gör, zu Uç	Çıkmak, Görnek, Uçmak

İsmi Fiil Yapma (tu Eylevyap ya adı)

İsim durumundaki sözcükler eylemselleştirilebilir. Bunun için doğrudan fiil çekim ekleri almaları yeterlidir.

Örnek: Kum (Kum, çakıl, sahil, toprak...)

Özellik	Ek	Fiil Hali	Türkçe
Mastar Fiil	-en	Kumen	Kumlamak
İşlem	-yap	Kumyap	Kum yapmak
Dönüşlü	-aw	Kumaw	Kumlanmak
Pasif-Edilgen	Zeş-	Zeşkum	Kumlanılmak
Ürüne dönüşmek	-bol	Kumbol	Kum olmak, Kumlaşmak
Pasif	-tum	Kumtum	Kumlatmak
Pasif	Ge...tet	Gekumtet	Kumlattırmak

Modal Fiiller (Modeylev)

Modal Fiil	Türkçe	Kural
Zol	Zorunluluk.	zol + Esas fiil
Mus	Zorunluluk	mus + Esas fiil
Ken	-ebilmek	ken + Esas fiil
Diler	Dilemek	diler + Esas fiil
sahap	Sahip olmak	sahap + esas fiil
let	Müsaide, izin	let + esas fiil
Es	İstemek, arzulamak	Es + esas fiil
Moj	Teklif etme	Moj + esas fiil

Fiil Mastarları (Kökeylevler)

Al Bakiyye Ek	Türkçe	Yapı
tu yap	yapmak	tu + fiil kök
zu yap	yapmak	zu + fiil kök
yapen	yapmak	fiil kök+en

Dönüşlü Fiiller (Durnawupeylev)

Fiilin dönüşlülüğü kök sonuna “aw” eki getirilerek sağlanır; “yunaw, bexaw, giyaw…

Dönüşlü ile pasif arasındaki fark, dönüşlüde zamirin bizzat işlenmesi ve kendiliğinden olması söz konusudur. Pasifte ise bir başkası tarafından işlenme durumu vardır.

Dönüşlü:         (Yıkanmak) - zu Yunaw (Kendi kendine yıkanmak)

Pasif:              (Yıkanılmak) - zu zeşyun (Kendisini bir başkasının yıkaması)

Dönüşlü - Pasif Fiil Örnekleri

Türkçe Dönüşlü	Dönüşlü	Pasiv	Türkçe Pasif
İyileşmek	Eyew	Zeşey	İyileşilmek
Süslenmek	Bezew	Zeşbeze	Süslenilmek
Sevinmek	Sevew	Zeşsev	Sevilmek